มวยไชยา มวยคาดเชือกไม่มีวันตาย!
ผู้เขียนเขียนบทความนี้ในวันที่บัวขาว บัญชาเมฆ ยอดมวยไทยต่อยชนะผู้ท้าชิงชาวจีน วันรุ่งขึ้นคือศึกซูเปอร์ไฟต์ แมนนี ปาเกียว ชกกับฟลอยด์ เมย์เวเธอร์ จูเนียร์ ดูมวยระดับโลกชกกันสมราคาแล้วก็มีความสุข เหมือนกินข้าวกินน้ำอร่อยขึ้นไปหลายมื้อ ก่อนหน้านี้ก็มีโอกาสได้สัมภาษณ์ครูมวยระดับประเทศอย่างครูแปรง-ณปภพ ประมวญ ฟังครูเล่าถึงมวยไชยา สายมวยคาดเชือกของไทย ศิลปะและการต่อสู้ที่ทำได้แค่นอกเวที! มวยคาดเชื่อก
หลังจากเวทีที่มวยวัดพระบรมธาตุไชยาสิ้นสุดลง วงการมวยไชยาก็เริ่มเสื่อมจนถึงทุกวันนี้ จนแทบกล่าวได้ว่า มวยดังของไชยากำลังจะหมดไป เพราะขาดผู้สนับสนุนอย่างแท้จริง ที่สนับสนุนกันอยู่ก็ถูกพวกมากลากไปมาโดยกลุ่มธุรกิจการเมือง ทั้งที่คนไชยายังมีสายเลือดนักสู้อยู่เต็มตัว ความปรารถนาจะปลุกวิญญาณความเป็นนักสู้ของเมืองมวยในอดีตให้เห็นประจักษ์ลุกโชนขึ้นในใจ…หรือจะเป็นเพียงแค่นั้น
กำเนิดมวยไชยา
จากหลักฐานคำบอกเล่า มวยไทยไชยาเริ่มต้นที่ “พ่อท่านมา” อดีตสมภารแห่งวัดเก่าแก่อรัญญิกชื่อวัดทุ่งจับช้าง ไม่มีใครรู้ชื่อจริงหรือพื้นเพเดิมของพ่อท่านมา รู้แต่ว่าท่านเป็นครูมวยใหญ่จากพระนคร บ้างก็ว่าเป็นขุนศึก หรือบ้างก็ว่าเป็นอดีตแม่ทัพ ได้หลบหนีไปอยู่ไชยาด้วยเหตุใดไม่ปรากฏ ถ่ายทอดวิชาต่อสู้แก่ชาวไชยาจนขึ้นชื่อเป็นเมืองมวย
ครูแปรง-ณปภพ ประมวญ ครูมวยไชยาที่มีชื่อเสียง เล่าว่า มวยไชยาเป็นมวยคาดเชือกสายหนึ่งของไทย ศักดิ์ศรีระดับเดียวกับมวยสายลพบุรี มวยสายโคราช และมวยสายท่าเสา เป็นหนึ่งในศิลปะการต่อสู้ที่มีประวัติสืบทอดมายาวนาน ศิษย์เอกที่ทำให้มวยเมืองไชยาเป็นที่รู้จักมากที่สุด ก็คือ พระยาวจีสัตยารักษ์ (ขำ ศรียาภัย) ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองไชยาในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และได้สืบทอดมายังบุตรชายด้วย คือ ปรมาจารย์เขตร์ ศรียาภัย
“มวยไชยากำเนิดขึ้นแล้วรุ่งเรืองเป็นลำดับ โดยมาเจริญสูงสุดในสมัยศาลาเก้าห้องที่พุมเรียง ซึ่งสร้างโดยพระยาวจีสัตยรักษ์ เป็นศาลาเสาไม้ 30 ต้นขนานกับทางเดินหรือทางด่าน เทศกาลแห่พระบกประจำปี จะแห่มาสมโภชที่นี่ ประชาชนและเจ้านายมาพร้อมกัน ในการนี้นักมวยจากแหล่งต่างๆ ทั่วสารทิศ จะมารวมตัวกันเพื่อจับคู่ชก”มวยคาดเชื่อก
มวยไชยาตั้งแต่ครั้งอดีตจะสอนตั้งแต่การป้องกันตัว เป็นการป้องกันตัวแบบ 4 ป. คือ “ป้อง ปัด ปิด เปิด” ป้องกันตัวได้ตั้งแต่หัวแม่เท้ายันเส้นผม เมื่อผู้ได้ฝึก 4 ป.จนมีความชำนาญแล้ว จะสามารถเข้าใจและจะรู้ตัวเองว่า ได้ยืนอยู่หน้าประตูของการใช้ลูกไม้ต่างๆ เป็นศาสตร์มวยที่มากด้วยความระมัดระวัง อ่อนน้อมถ่อมตน แปรความรุนแรงของคู่ต่อสู้มาใช้ประโยชน์ โดยสะท้อนแรงให้กลับไปกระทำต่อฝ่ายที่โจมตีเข้ามานั่นเองมวยคาดเชื่อก
มวยไชยาเป็นมวยที่ให้ความสำคัญกับการป้องกันตัว เป็นหนึ่งในสายมวยที่ถูกเลือกให้เป็นกรมทนายเลือก ทำหน้าที่คอยดูแลอารักขาความปลอดภัยพระมหากษัตริย์ในสมัยโบราณ และยังเป็นหนึ่งในสายมวยที่ได้รับฉายา “หมื่นมวยมีชื่อ” เมื่อครั้งที่นายปล่อง จำนงทอง ใช้ท่าเสือลากหางอันเป็นท่าลูกไม้สำคัญเข้าทุ่มทับนักมวยจากโคราชลงไปสลบหน้าพระที่นั่งพระพุทธเจ้าหลวง
ปรมาจารย์เขตร์ ศรียาภัย ในภายหลังได้ย้ายขึ้นมาตั้งรกรากในกรุงเทพฯ ได้ทำการเผยแพร่มวยไชยาแก่ลูกศิษย์มากมาย เสียชีวิตในปี 2521 โดยผู้ที่มีบทบาทในการเผยแพร่มวยไชยาในเวลาต่อมา คือ ครูทองหล่อ เชื้อไชยา (ทองหล่อ ยาและ) ศิษย์ที่ท่านปรมาจารย์เขตร์ชักชวนให้เข้าทำงานด้วยกันที่กรมโยธาธิการ เพื่อจะได้ใกล้ชิดและช่วยกันเผยแพร่มวยไชยาแก่ผู้สนใจ มวยคาดเชื่อก
อาจารย์ทอง ได้สืบสานงานเผยแพร่ต่อมา ภายหลังได้เห็นว่ารูปแบบการเผยแพร่ในแบบเดิมไม่อาจทำในวงกว้างได้ จึงร่วมกับลูกศิษย์ซึ่งเป็นกลุ่มนักศึกษาแผนกอาวุธไทย ชมรมต่อสู้ป้องกันตัว มหาวิทยาลัยรามคำแหง จัดตั้ง “ชมรมอนุรักษ์พาหุยุทธ์และอาวุธไทยตำรับพิชัยยุทธ์” ขึ้นที่บ้านของอาจารย์ทอง ณ ริมคลองทับช้าง มวยคาดเชื่อก
มองไปข้างหน้า…มวยไชยาพันธุ์ใหม่
ตั้งแต่นั้นมวยไชยาก็ถูกเผยแพร่ผ่านสื่อบทความ สารคดี และการแสดงสาธิตในที่ต่างๆ จนมวยไชยาเริ่มเป็นที่รู้จักมากขึ้น อาจารย์ทองได้เสียชีวิตลงในปี 2539 กลุ่มลูกศิษย์สืบทอดเจตนารมณ์เผยแพร่มวยไชยาต่อมา ครูแปรงซึ่งอาจารย์ทองออกปากให้เป็นครูสืบมวยไชยาต่อ ได้จดทะเบียนก่อตั้งมูลนิธิมวยไชยาขึ้นเมื่อวันที่ 17 มิ.ย. 2546
“เมื่อทางการยกเลิกการคาดเชือกชกในปี 2474-2475 นักมวยไชยาก็ขึ้นแข่งขันบนเวทีไม่ได้ ถูกมองว่าเป็นมวยแสดง แต่ครูขอยืนยันว่า มวยไชยาเป็นมวยต่อสู้ การจะให้มวยไชยากลับมาทำได้ ไม่ยากเลย นั่นคือการให้ชกกันภายใต้กฎกติกาข้อกำหนด” ครูแปรง เล่า
มองไปข้างหน้า กับมวยไชยา ครูบอกว่ามวยไชยา ในแนวใหม่ น่าจะใช้วิธีประยุกต์ ผสมผสาน โดยกำหนดกติกา กฎเกณฑ์ขึ้น ในลักษณะเดียวกับ MMA (Mixed martial art) หรือศิลปะการต่อ สู้ป้องกันตัว แบบผสม ได้แก่ การต่อสู้ ที่รวมเอาศิลปะการต่อสู้หลายแขนงเข้าไว้ ด้วยกัน อย่างเช่น มวยไทย มวยสากล ยูโด มวยปล้ำ คาราเต้ แชมโบ บราซิลเลี่ยน ยิวยิตสู ที่มีทั้งการเตะต่อย และการทำให้คู่ต่อสู้ ยอมแพ้ด้วย วิธีต่างๆ